Federatie Zingeving & Geestelijke Gezondheid (FZGG)
Arjan Braam (KSGV)
Gerrit Glas (FZGG ambassadeur)
Bart Gooijer (CVPPP)
Hanneke Schaap Jonker (KICG)
Geert Eijsbouts (KSGV)
Piet Verhagen (NVvP Platform Religie, Spiritualiteit en Zingeving)
Opgericht te Utrecht, 3 juni 2016
Motivatie
Zingeving, met name in levensbeschouwelijk opzicht, geniet al decennia bijzondere aandacht van professionals in de geestelijke gezondheidszorg. Diverse psychologen, geestelijk verzorgers, psychiaters, verpleegkundigen, psychotherapeuten en vaktherapeuten stellen er belang in om voldoende kennis te vergaren en te actualiseren ten behoeve van patiënten uit uiteenlopende doelgroepen. Ook bij ervaringsdeskundigen zoals die actief zijn in de instellingen en in de herstelbeweging valt de interesse in levensbeschouwing te beluisteren. De Nederlandse aandacht voor levensbeschouwing kenmerkt zich door een benadering vanuit meerdere religieuze tradities. Het levensbeschouwelijk landschap in Nederland is pluriform, en dit kenschetst Nederland ook ten voeten uit.
Zingeving in levensbeschouwelijk opzicht speelt tevens een rol bij waarden in professioneel functioneren in de geestelijke gezondheidszorg. Historisch waren initiatieven uit religieuze hoek doorslaggevend. Sinds de secularisatie is de levensbeschouwelijke waardebepaling meer impliciet en persoonlijk. Zingeving in levensbeschouwelijk opzicht kan bijvoorbeeld betrokken zijn bij de ontwikkeling van psychische problemen, kan beïnvloed worden door psychiatrische episodes, maar kan ook een vitale rol spelen bij psychiatrisch herstel.
Meerdere initiatieven, vanuit verschillende levensbeschouwelijke tradities en vanuit verschillende doelgroepen hebben daarom in Nederland het licht gezien. De volgende verenigingen, stichtingen en organisaties zijn actief:
Er bestaat al jarenlang ruime uitwisseling tussen deze instanties. Ook andere instellingen raken betrokken, zoals vakgroepen van universiteiten, bijvoorbeeld waar het gaat om godsdienstpsychologie of waar onderzoek over geestelijke verzorging zich concentreert.
De uitwisseling vindt plaats in de vorm van elkaar te betrekken bij studiedagen, conferenties, publicaties en onderzoek. Er bestaat derhalve een netwerk. De achterbannen vertonen echter verschillen, bijvoorbeeld qua levensbeschouwelijke herkomst alsook qua professionele disciplines.
Ten behoeve van het eigen rendement van studiedagen en publicitaire activiteiten, alsook ten behoeve van legitimering van het gezamenlijke onderwerp van aandacht, nationaal en internationaal, is een structurele vorm van samenwerking wenselijk. Uit de markante, eigen identiteit scheppen de instanties hun kracht. Samenwerking zal duidelijke doelen moeten nastreven. Samenwerking vindt plaats zonder in te boeten aan eigen identiteit. Daarom vindt de samenwerking plaats in een federatief verband. De federatie zelf heeft geen gezag, alleen een adviserende stem bij de deelnemers.
Doelstelling van de Federatie
De hoofddoelstelling van de Federatie betreft de kennisvermeerdering en deskundigheidsbevordering op het gebied van zingeving in levensbeschouwelijk opzicht met betrekking tot geestelijke gezondheid. Die deskundigheidsbevordering heeft een wetenschappelijk, dikwijls multidisciplinair of interdisciplinair karakter, zowel fundamenteel als praktijkgericht.
De Federatie streeft de doelstelling op de volgende manieren te realiseren:
Naamgeving
Gezien de onderliggende diversiteit in de Federatie, is zorgvuldig nagedacht over een werkbare, adequate naam. De terminologie over zingeving, levensbeschouwing, religie en spiritualiteit is immers sterk in beweging. Na meerdere rondes van beraad met vertegenwoordigers van alle genoemde instanties viel de keuze op Federatie Zingeving & Geestelijke Gezondheid (FZGG). In het Engels luidt de naam Dutch Federation for Meaning & Mental Health (FMMH).
Kenmerk deelnemende organisaties en instanties
Deelnemende organisaties en instanties (aangeduid als kernleden) bewegen zich expliciet op het (a) gebied van levensbeschouwelijke zin / religie / spiritualiteit én (b) geestelijke gezondheidszorg vanuit (c) wetenschappelijk oogpunt. Nieuwe participanten dienen te voldoen aan deze drie criteria.
De primaire verantwoordelijkheden voor de federatie berusten bij de kernleden. Nieuwe leden kunnen alleen na groepsbesluit ter vergadering deelnemen.
Daaromheen is de federatieve samenwerking in principe flexibel. Andere deelnemers (aangeduid als gastleden) zijn welkom, mits zij zich expliciet toeleggen op het veld van zingeving in levensbeschouwelijk opzicht in relatie tot geestelijke gezondheid en wetenschappelijk zijn georiënteerd. Kernleden en gastleden dienen een organisatie, instantie of afdeling te representeren en nemen niet deel als individuele personen. Mocht een kernlid zich in de toekomst niet meer met alle drie pijlers van de federatie bezighouden dan kan besloten worden de status in ‘gastlid’ te veranderen.
Actuele kernleden en gastleden
De kernleden die gestalte geven aan de oprichting van de Federatie ZGG zijn de reeds genoemde organisaties: KSGV, CVPPP, KICG en het NVvP Platform Religie, Spiritualiteit en Zingeving. Daarnaast zijn er drie gastleden.
Aansturing
De Federatie ZGG kent een stuurgroep met deelnemers uit diverse instanties. Sommige deelnemers representeren meer dan één instantie. In de fase van ontwikkeling (2014-2016) van de Federatie is er een roulerend voorzitterschap. Notulen worden verzorgd, zo lang dat mogelijk is, door de Studiesecretaris van het KSGV. De notulen behelzen voornamelijk een actielijst met daarin de werkafspraken en taakverdeling tot de volgende vergadering.
In de ontwikkelingsfase is de Federatie geen eigenstandig rechtspersoon. Per afspraak nemen de deelnemende partijen verantwoordelijkheid binnen het mandaat van het bestuur per deelnemende instantie.
De kernleden en gastleden van de Federatie dragen voornamelijk bij met tijd, ten behoeve van vergaderingen, onderlinge afstemming en andere netwerk activiteiten. De inzet qua tijd en belasting voor de deelnemende instellingen dient in principe overzichtelijk te blijven, zodat er geen financiële risico’s ontstaan. Zo ver er kosten worden gemaakt bijvoorbeeld ten behoeve van de website, vergaderlocaties en praktische voorzieningen dragen de kernleden hier proportioneel aan bij. De kernleden en gastleden bespreken de tijdsinvesteringen en financiële bijdrages bij de vergaderingen en zorgen voor een spreiding van inspanningen en belastingen naar redelijke maatstaven.
Mocht de Federatie komen tot grotere initiatieven zoals symposia of congressen dan doet zij een beroep op één of meer van de kernleden of gastleden om als rechtspersoon op te treden.
Eerste activiteiten
De Federatie vergadert ongeveer twee keer per jaar, waar nodig en waar mogelijk met behulp van beeldverbindingen. Vaste thema’s bij de vergaderingen betreffen afstemming van studiedagen en symposia, ontwikkeling van de Federatie zoals ten aanzien van de website, voordelen voor de betalende leden van CVPPP en KSGV en informatievoorziening.
